Praga - Środkowoeuropejski Klejnot. - Czeskie klimaty - okiem Polaka

Historia Pragi (cz. Hlavni Mesto Praha).

Pierwszymi mieszkańcami doliny Wełtawy były, osiedlające się tu od roku 500 p.n.e., plemiona celtyckie. Zostały one jednak stopniowo wyparte przez napływający tu, pomiędzy IX a VI w. p.n.e., germański lub Markomanów. Pierwsze plemiona słowiańskie przybyły na te tereny około roku 500 n.e. Walki o dominację doprowadziły około 800 r. do władzy dynastię Przemyślidów. Legendarną założycielką rodu Przemyślidów była księżniczka Libusza, stojąca na czele plemienia Słowian Zachodnich. Obrała sobie za męża i uczyniła władcą prostego oracza. W ten sposób powstała dynastia, która przetrwała cztery stulecia. Wznieśli oni dwie warowne osady: najpierw Zamek Praski a później, na skalistym brzegu Wełtawy, Vyšehrad, który na kolejne stulecia stał się siedzibą czeskich władców. Około 863 r. dwaj bracia Cyryl i Metody, Grecy pochodzący z Salonik, rozpoczęli chrystianizację państwa wielkomorawskiego. Z ich rąk przyjęli chrzest książę z dynastii Przemyślidów - Borzywoj i jego żona Ludmiła, babka św. Wacława. Kluczową postacią w historii wkraczającego na arenę dziejów państwa czeskiego był pobożny książę Wacław. Chociaż jego rządy trwały krótko, zdążył wznieść rotundę św. Wita, znaczącą budowlę dla kultury czeskiej.

Na początku XV w. Europa zadrżała przed niewiarygodną wręcz siłą husytów, zwolenników reformatora religijnego Jana Husa. Dysponowali oni prymitywną bronią, mimo to osiągali owiane legendą zwycięstwa nad katolickimi wojskami cesarza, głównie dzięki zapałowi religijnemu i zdyscyplinowaniu znakomitego wodza Jana  Žižki, współtwórcy taktyki i strategii wojska husyckiego. Jan Hus stał się jednym z najbardziej znanych myślicieli religijnych swojej epoki. Piętnował on nadużycia, zbytek i bogactwo wyższej hierarchii Kościoła Katolickiego. Został podstępnie uwięziony podczas soboru w Konstancji, a następnie w 1415 r. spalony na stosie, przez co stał się męczennikiem wielbionym przez czeski lud. Husyci rozpadli się na dwa odłamy: umiarkowanych utrakwistów i radykalnych taborytów, którzy zostali ostatecznie pokonani w bitwie pod Lipanami w 1434 r. Utorowało to drogę do tronu Jerzemu z Poděbrad, zwolennikowi umiarkowanej orientacji husyckiej.

Wraz z dynastią Habsburgów pojawił się w Pradze renesans. Sztuka i architektura były wówczas zdominowane przez artystów włoskich, korzystających z protektoratu dworu cesarskiego , zwłaszcza Rudolfa II. Zamek Praski w dobie renesansu stracił charakter średniowiecznej fortecy, a jego ogrody stały się, miejscem rozrywek królewskich. To tutaj Rudolf grywał w piłkę, cieszył wzrok egzotycznymi roślinami i swoim zwierzyńcem. Ekscentryczny władca często zaniedbywał sprawy państwowe dla pasji kolekcjonerskich i naukowych. Jego dwór był rajem dla artystów, astrologów, astronomów i alchemików, lecz nieudolne rządy doprowadziły do rozruchów i wzniecenia walki o tron przez jego brata Macieja. Podczas wojny trzydziestoletniej wiele dzieł sztuki ze słynnej kolekcji Rudolfa zostało zrabowanych.

W 1619 r. szlachta czeska wymówiła posłuszeństwo cesarzowi Ferdynandowi II Habsburgowi i obrała na króla Czech kalwińskiego elektora Palatynatu, Fryderyka. Porażka stanów czeskich w 1620 r. pod Białą Górą, dała początek wojnie trzydziestoletniej. Nastąpił po niej okres prześladowań innowierców i germanizacji urzędów państwowych. Walce przeciw protestantom nadawali ton jezuici, którzy dla swoich celów wykorzystywali nowy styl w sztuce, barok. Wznieśli wiele kościołów i odbudowali dawne. Jezuici, którzy wywierali wielki wpływ na edukację, wznieśli w latach 1635-1723 Klementinum. Kolegium to było największym, po Zamku Praskim, zespołem architektonicznym. W jego skład wchodziły trzy kościoły, mniejsze kaplice, biblioteki, czytelnie i obserwatorium astronomiczne.

Wiek XIX był jednym z najwspanialszych okresów w historii Pragi. Austriackie władze złagodziły politykę, pozwalając Czechom na odkrywanie własnej kultury i historii. Także język czeski odzyskał prawa języka oficjalnego. Poczuciu narodowej tożsamości sprzyjała budowa nowych gmachów stolicy, takich jak Teatr Narodowy, wzniesiony przez utalentowanych czeskich architektów i artystów, Muzeum Narodowe, Dom Miejski czy Rudolfinum. Był to również okres rozkwitu Nowego Miasta oraz Dzielnicy Żydowskiej Josefov, gdzie po 1897 r. rudery getta stopniowo zastępowano nowymi kamienicami. W 1866 r. obracająca się dolna tarcza zegara Ratusza Staromiejskiego została wymieniona na nową, wykonaną według projektu słynnego artysty Josefa Mánesa. Każdy miesiąc symbolizuje malowidło ze sceną z życia wsi, któremu odpowiada medalion ze znakiem zodiaku. Wprowadzenie komunikacji miejskiej wpłynęło na znaczne rozszerzenie granic miasta.

Już w 20 lat po powstaniu (1918 r.) Republika Czechosłowacka została zajęta przez faszystowskie Niemcy, przy cichej aprobacie ustępującej Hitlerowi Europy. Praga wyszła prawie bez uszczerbku z lat okupacji i wojny. Po jej zakończeniu Czechosłowacja stała się republiką socjalistyczną. Wszelki opór był brutalnie tłumiony, toteż jedynie czescy intelektualiści wyrażali otwarcie swoje opinie, domagając się poszanowania praw obywatelskich. W 1968 r. Alexander Dubček przyjął program liberalnych reform, zwany Praską Wiosną, ale w sierpniu wojska Układu Warszawskiego zajęły Czechosłowację pod płaszczykiem "bratniej pomocy". Podczas wkraczania do Pragi wojsk zginęło ponad 100 demonstrantów. Działania władz doprowadziły do zjednoczenia dysydentów, które było przygotowaniem do Aksamitnej Rewolucji. W 1989 r. liczne demonstracje i strajki są wyrazem niezadowolenia społecznego. Vaclav Havel tworzy grupy opozycyjne pod szyldem Forum Obywatelskiego i w 1990 r. wygrywa pierwsze demokratyczne wybory, po czym zostaje zaprzysiężony na urząd prezydenta.