Zamek Loket - Hrad Loket. - Czeskie klimaty - okiem Polaka

Historia.

Okolice były zamieszkiwane już od czasów prehistorycznych. Co prawda pierwsza pisemna wzmianka o Loket pochodzi z 1234 roku, jednakże wiadomo iż kamienny zamek został tu wzniesiony za panowania Přemysla Otakara I. Wiedza ta została potwierdzona badaniami archeologicznymi fundamentów romańskiej rotundy znajdującej się na terenie Zamku. Jest to jeden z najstarszych, zachowanych budynków w Czechach, który pochodzi z II połowy XII wieku. Zamek został wzniesiony jako twierdza graniczna. Zyskał na znaczeniu po 1230 roku, gdy przeniesiono tu siedzibę władz kraju siedleckiego. Miasto powstało około 1240 roku. W 1319 roku z rozkazu króla Jana Luksemburskiego przez dwa miesiące uwięziony był w zamku jego syn Wacław - późniejszy cesarz Karol IV. Od 1337 roku miasto zyskuje status miasta królewskiego. W XV wieku Loket należał do najlepiej ufortyfikowanych miast w całej Europie Środkowej. Cesarz Karol IV często przebywał w Loket, a nawet uważał je za jedno z najważniejszych miast Czeskiej Korony, których nigdy nie może się pozbyć. Według starej legendy w czasie jednego z licznych polowań w okolicznych lasach Karol IV odkrył gorące źródła mineralne i założył miasto Horké Lázně u Lokte (Gorące Źródła koło Loketu), które później zostało nazwane Karlowe Wary (cz. Karlovy Vary).
W czasie wojen husyckich miasto pozostało wierne cesarzowi Zygmuntowi Luksemburskiemu. Początkowo Zamek i wszelkie posiadłości były w zastawie, ale w 1434 roku całość przeszła na własność rodu Šlik. Przez kolejne 120 lat toczyły się częste spory, a nawet walki pomiędzy loketskimi mieszczanami a szlachtą. Dopiero w 1598 roku Zamek i wszystkie posiadłości na stałe przeszły w ręce miasta. Upadek miasta rozpoczął się w czasie wojny trzydziestoletniej, kiedy to cała okolica przeżywała wielkie trudności ekonomiczne. W 1725 roku miasto strawił wielki pożar. Loket przestał być już tak bardzo strategicznym punktem. Na początku XIX wieku Zamek został przebudowany na więzienie. W XIX wieku Loket rozsławiła fabryka porcelany założona przez braci Haidinger w 1815 roku.
Po II wojnie światowej miasto nadal traciło na znaczeniu zarówno ekonomicznym jak i historycznym. Stan jego bardzo się pogarszał i stało się praktycznie zapomniane. Dopiero w 1992 roku miasto po raz drugi stało się właścicielem Zamku i od tamtej pory trwa odbudowa zarówno Zamku jak i podzamcza, czyli loketskiej starówki. Ogromnym kosztem finansowym odrestaurowano potężne mury obronne z basztami oraz dwie wieże bramne: Robičską věž oraz Černą věž. Zamek Loket został udostępniony dla turystów dopiero w 1989 roku.

Dom hetmana.

Na parterze znajduje się ekspozycja archeologiczna przedstawiająca głównie efekty wykopalisk na Zamku i w jego okolicach, w tym wiele filiżanek i innych naczyń. W jednej z szaf znajduje się wielki kamień. Są to pozostałości po meteorycie, który spadł tu w 1422 roku. Osobne pomieszczenie przeznaczone jest na zabytki z nieistniejącego Kościoła sv. Linharta w Karlowych Warach z 1246 roku. Na I piętrze budynku ukazane są wspaniałe freski z początku XV wieku, które ukazują ówczesne widoki z loketskiego Zamku.

Sale tortur.

Tortury, jako sposób na uzyskanie przyznania sie do winy, miały wiele postaci. Od najłagodniejszych np. zastraszanie słowem, aż po najbardziej wyrafinowane narzędzia do zadawania bólu. Wiele sposobów zadawania bólu i męczenia ludzi było opisanych w książkach wydanych przez Świętą Inkwizycję. W celach zobaczycie wiele naturalnej wielkości figur, na których pokazano najstraszniejsze metody torturowania ludzi, a strach potęgowany jest przez efekty dźwiękowe - słychać bolesny krzyk, jęki i piski.

Zamkowa Rotunda.

Powstała pod koniec XII wieku, jako oddzielna budowla w północno-wschodniej części grodu. Została odkryta w klatce schodowej pałacu dopiero w 1966 roku. Była to stosunkowo niewielka budowla o cechach romańskich. Jej wewnętrzna średnica to jedynie 3,6 m, co plasuje ją jako najmniejszą tego typu budowlę w Czechach.

Dziedziniec.

Kryje się tu władca loketskich skał i podziemi - Gottstain. Charakteryzuje się długą, równą i czesaną do przodu brodą. Ma na sobie lekkie, lniane odzienie a ręce z tyłu trzyma ogromny kij. Ciężko rozpoznać z wyrazu jego twarzy w jakim jest nastroju. Ci, którym Gottstain się objawił znikaja bez śladu. Wręcz przeciwny los czeka tych, którzy zobaczą go na tafli rzeki Ochrzy. Mogą liczyć na jego hojność i ochronę. Wszyscy, którzy dotkną czubka brody figury Gottstaina, pomyślą sobie życzenie i zostawią symboliczną monetę, mogą mieć pewność, że życzenie się spełni. W żadnym razie nie wolno dotykać kija kryjącego się za figurą, bo to rozsierdzi Gottstaina, który się okrutnie zemści.

Udostępnienie.

Zamek Loket można zwiedzać codziennie w godzinach: od stycznia do marca i od listopada do grudnia 9:00-15:30 oraz od kwietnia do października 9:00-16:30. Wstęp jest płatny. Zamek można zwiedzać z przewodnikiem lub bez. Długość trasy, którą prowadzi przewodnik to około 50 minut oraz dodatkowo trzeba przeznaczyć około 30 minut na indywidualne obejście wieży, więzienia i kolekcji porcelany. Możliwe jest również zwiedzanie jedynie z przewodnikiem papierowym (język polski jest dostępny na dwóch kartkach A4), przy czym bilety są wtedy ciut tańsze.

Pozostałe zabytki miasta Loket.

Ratusz (cz. Radnice) - monumentalna budowla wzniesiona w stylu wczesnobarokowym w 1682 roku na południowym skraju Placu (cz. Náměstí). Na szczycie widoczna jest masywna wieża, na której znajduje się kamienny herb miasta. Na parterze znajduje się ciekawa galeria sztuki oraz stała wystawa karlowarskiej porcelany.
Kościół św. Wacława (cz. Kostel Svatého Václava) - barokowy, wzniesiony w 1734 roku na miejscu poprzedniego kościoła późnogotyckiego, który spłonął w 1725 roku. Wewnątrz na uwagę zasługuje obraz w ołtarzu głównym autorstwa Petra Brandla oraz oba boczne ołtarze, w których znajdują się średniowieczne rzeźby uratowane z pożaru poprzedniego kościoła.
Barokowa Kolumna Trójcy Świętej (cz. Sloup Nejsvětější Trojice) została wzniesiona w środkowej części, głównego placu w 1719 roku. Prace rzeźbiarskie prowadzili Jan Karel Stilp i J.J. Grobisch, natomiast kamieniarskie ojciec i syn Lambachovie. Główna część kolumny ma trójkątny przekrój, a na jej szczycie znajduje się rzeźba Świętej Trójcy. W górnej części podstawy znajdują się rzeźby archaniołów oraz herb miasta, natomiast w dolej rzeźby Matki Boskiej oraz świętych Wacława, Sebastiana, Floriana, Jana Chrzciciela i Nepomucena.
Muzeum Introligatorstwa (cz. Muzeum knižní vazby) zostało otwarte w 2001 roku. Muzeum mieści się w przyziemiu loketskiego Ratusza i jest obecnie częścią tutejszej Biblioteki. Znajduje się tu stała ekspozycja introligatorstwa artystycznego i oprawy ksiąg o nazwie "Introligatorstwo na przestrzeni dziejów" oraz niewielka wystawa urządzeń i narzędzi introligatorskich z XIX i XX wieku.
Pasmo obwarowań miejskich - powstało najprawdopodobniej już na początku XIII wieku. Początkowo broniły dostępu z każdej strony, a jedyne wejście do miasta prowadziło przez Dolną Bramę (cz. Dolní Brána) we wschodniej części loketskiego cypla. Przez wieki mury były wielokrotnie przebudowywane, podwyższane i wydłużane. Obecnie wzdłuż zachodnich, południowych i wschodnich obrzeży miasta możemy podziwiać, odnowione pod koniec XX wieku: Czarną Wieżę (cz. Černá věž), Robičská věž oraz podkowiaste baszty.

Legenda o zaklętym burgrabi.

Wśród burgrabiów władających Zamkiem w Lokecie najgorszą reputacją cieszył się burgrabia Vohburgský. Bezlitośnie zmuszał swoich poddanych do ciężkiej pracy, nie miał litości ani dla ubogich ani dla chorych. Jednocześnie bardzo twardo egzekwował daniny. Ten, kto nie zapłacił daniny na czas był bezlitośnie bity przez burgrabiowskich żołnierzy, zaprowadzony na Zamek i osadzony w mrocznym więzieniu, wykutym w skale. W tym czasie nad brzegiem Ohrzy, w rozlatującym się domku mieszkała biedna kobieta, która była winna swojemu panu pokaźne zadłużenie. Jej mąż ciężko zachorował i zmarł, a ona sama również ciężko się rozchorowała i ledwo udało jej się wyzdrowieć. Pozostały jej już tylko głodne dzieci, rozpadająca się chałupka i zapłakane oczy pełne łez. Z wielką nadzieją na zmiłowanie boże i litość burgrabiego postanowiła pójść do Zamku i opowiedzieć o swoim nieszczęściu. Pewnej sierpniowej, gorącej niedzieli poszła do Loketu, aby pomodlić się w kaplicy i wyprosić łaskę burgrabiego. Z dzieckiem na ręku weszła do Zamku, ocierając co krok pot z czoła, ponieważ była jeszcze mocno osłabiona niedawną chorobą i głodem. W tym czasie burgrabia wyszedł na wykusz i władczo spojrzał się na korzących się przed nim ludzi. Ośmielona widokiem burgrabiego kobieta padła przed nim na piachu i wzniosła ku niemu swoje prośby. Niestety on słuchał jej niedbale i lekceważąco machnął tylko ręką mówiąc:

- Szkoda Twoich słów kobieto, musisz zapłacić coś mi winna, inaczej trafisz do więzienia.

Wtedy kobieta zaczęła wyć nieludzkim głosem i błagać o zlitowanie nad jej nieszczęściem. Kiedy serce burgrabiego mimo to zostało niewzruszone, kobieta zuchwale zagroziła burgrabiemu i krzyknęła zbolałym głosem:

- Za to, że masz Panie kamienne serce, niech to wszystko wokół zamieni się w kamień !

W tej samej chwili nad Zamkiem pojawiła sie czarna chmura i wielki piorun runął w miejsce, na którym stał burgrabia. Ludzie idący do kościoła padli na ziemię, przestraszywszy się nadchodzącego końca świata i dnia sądnego. Po chwili się przejaśniło, chmury rozeszły a po burzy nie było śladu. Jedynie pod zamkowym wykuszem unosił się kurz śmierdzący siarką, a na dnie powstałej jamy tkwił wielki, gorący kamień.

- Burgrabia został zaklęty w kamień ! - wołali wokół ludzie i z przerażeniem pobiegli do kościoła podziękować Bogu za wybawienie ich od złego pana.

Faktycznie w Lokecie znajduje się fragment meteorytu, który spadł tu w 1422 roku. Meteoryt ważył 107 kg i do dziś uznawany jest za najstarszy, znany meteoryt na świecie. Fragment ten znajduje się w Domu hetmana i został nazwany "Burgrabia". Pozostałe części meteorytu znajdują się w Muzeum w Wiedniu, Muzeum Narodowym w Pradze oraz w kilku mniejszych czeskich muzeach.