Muzeum Górnictwa w Kraśnie – Hornické Muzeum Krásno. - Czeskie klimaty - okiem Polaka
Menu główne:
Muzeum Górnictwa w Kraśnie – Hornické Muzeum Krásno.
Położenie.
Muzeum Górnictwa w Kraśnie (cz. Krásno) jest oddziałem Muzeum Regionalnego w Sokołowie (cz. Sokolov). Muzeum Górnictwa znajduje się na terenie zabytkowej kopalni cyny "Vilém" (Wiliam) zbudowanej na żyle rudonośnej Gellnauer, która była eksploatowana aż do lat 90-tych XX wieku. W nieczynnej już hali oczyszczalni rud cyny znajduje się ekspozycja muzealna, której największym eksponatem jest oryginalny silnik parowy wind kopalnianych z 1897 roku. Znajduje się tu również ciekawa ekspozycja ukazująca życie górników oraz historię miasta Krásno. W dawnych budynkach kopalnianych zostało zaaranżowanych pomieszczenia szpitalne, szatnię górniczą, sztolnię oraz pomieszczenia warsztatowe, gdzie można zobaczyć narzędzia i urządzenia do wydobycia rud cyny i uranu. Na ekspozycji zewnętrznej prezentowane są środki transportu górniczego, na powierzchni kolejowe o szerokości toru 900 mm oraz podziemne o szerokości toru 600 i 450 mm. Ekspozycja jest stale uzupełniana, głównie o różne technologie i urządzenia górnicze.
Więcej informacji na temat Muzeum Górnictwa znajdziecie na Oficjalnej STRONIE INTERNETOWEJ Muzeum Regionalnego w Sokołowie.
Pokaż Republika Czeska
Historia Muzeum Górnictwa.
Pierwsze Muzeum z Kraśnie powstało już w 1937 roku. Po II wojnie światowej jego zbiory zostały przeniesione w depozyt do pobliskiego muzeum w zamku Loket, a Muzeum uległo likwidacji.
Pierwsze próby reaktywacji Muzeum Górnictwa w Kraśnie podjęto w latach 80-tych XX wieku. Przyczynili się do tego: Miloš Zárybnický z Narodowego Muzeum Techniki w Pradze oraz Erich Kříž z Muzeum Regionalnego w Sokołowie. W organizację Muzeum Górnictwa włączyli się również pracownicy Kopalni Stannum. Jednak przemiany polityczno-gospodarcze przełomu lat 80-tych i 90-tych, w tym likwidacja wielu kopalń spowolniła ten proces. Dopiero po 1991 roku Muzeum Regionalne w Sokołowie rozpoczęło na poważnie starania o pozyskanie zarówno miejsca jak i wyposażenia nowego muzeum. Zakupiono pierwsze maszyny i rozpoczęto prace przygotowawcze do uruchomienia muzeum. W latach 1993-1994 firma Ekostav z Hornego Slavkova przeprowadziła pierwsze prace budowlane. Początkowo prace były finansowane ze środków własnych oraz w ramach bezpłatnej pomocy sponsorów. W 1994 roku nadarzyła się niesamowita okazja na pozyskanie unikalnej maszyny parowej do napędu wind kopalnianych z likwidowanej Kopalni Marie. Transport maszyny wymagał wielkich nakładów logistycznych, w tym również czasowego usunięcia stropu hali głównej Muzeum. Wszelkie prace remontowe maszyny parowej były prowadzone pod nadzorem pani Hany Cinertovej aż do 1997 roku. Ekspozycja na wolnym powietrzu została otwarta 5 września 1998 roku przy okazji II Spotkania Miast Górniczych Republiki Czeskiej. W latach 1998-2004 trwała adaptacja pozostałych budynków i ostatecznie 16 października 2004 roku całe Muzeum zostało otwarte dla zwiedzających.
Eksploatacja taboru wąskotorowego 900 mm.
Przy wydobyciu węgla metodą odkrywkową dość duże znaczenie odgrywa sieć transportu szynowego na powierzchni. W sokołowskich kopalniach stosowano wąskotorowy tabor o szerokości toru 900 mm. W kopalniach odkrywkowych linie kolejowe są podzielone na dwie kategorie: linie stałe oraz okresowe. Linie stałe służą do ciągłej komunikacji między warsztatami, miejscami postojowymi oraz kamieniołomem bądź kopalnią. Linie okresowe są budowane w bezpośrednim sąsiedztwie wyrobisk i często się zmieniają. Linie stałe są wykonywane zgodnie z ustalonymi zasadami budowy dróg kolejowych, natomiast czasowe były często wykonywane poprzez bezpośrednie ułożenie szyn na równo przyciętych skałach. Torowiska czasowe spełniały swoje zadania maksymalnie kilka miesięcy, ale najczęściej tylko kilka tygodni.
W zagłębiu sokołowskim od lat stosowano tabor wąskotorowy (900 mm) oraz rzadziej normalnotorowy (1435 mm). Ostatecznie po ponad 100 latach użytkowania zrezygnowano z transportu wąskotorowego z końcem marca 2003 roku. W kopalniach odkrywkowych był używany tabor o specjalnej konstrukcji zawieszenia umożliwiającego poruszanie się po gorszych jakościowo torowiskach tymczasowych. Pod koniec okresu eksploatacji użytkowano wiele różnego rodzaju wagonów samowyładowczych np. typu Lowa. Na przełomie lat 50-tych i 60-tych XX wieku, równolegle z wprowadzeniem wielkich koparek czerpakowych, trakcja parowa stopniowo została zastępowana trakcją elektryczną. Umożliwiło to łatwiejsze pokonywanie wzniesień oraz ułatwiło obsługę lokomotyw. Zbędne stało się dostarczanie do kopalni czy kamieniołomów dużych ilości wody niezbędnej do pracy parowozów. Jednocześnie do obsługi jednej lokomotywy wystarczył jeden pracownik. Niestety miało to i swoje złe strony. Koszt budowy linii trakcji elektrycznej był wyższy oraz w przypadku jakiejkolwiek awarii zasilania transformatorowego zatrzymaniu ulegał cały transport w danym zakładzie.
Ekspozycja - Budynek główny.
W głównym budynku Muzeum Górnictwa, dawnej oczyszczalni rud cyny, znajduje się jego najatrakcyjniejszy, tutejszy eksponat. Jest oryginalny silnik parowy wind kopalnianych z Kopalni Marie w Królewskim Porziczi (cz. Královské Poříčí) z 1897 roku. Ekspozycja ukazuje również historię wydobycia węgla brunatnego od XIX wieku do dnia dzisiejszego. W sąsiednim pomieszczeniu można oglądać galowe mundury górnicze oraz sprzęt pomiarowy używany w górnictwie. Na pierwszym piętrze hali znajduje się interesująca wystawa minerałów i geologii Sławkowskiego Lasu (cz. Slavkovský Les).
Ekspozycja - Wieża wyciągowa i maszynownia.
Udostępnione dla turystów są również: wieża wyciągowa z ukazaną zabudową sztolni, maszynownia, warsztaty oraz trafostacja Kopalni Vilém. W maszynowni można zapoznać się z działanie windy wyciągowej firmy Siemens z 1942 roku.
Na parterze budynku wieży wyciągowej znajduje się ekspozycja środków transportu pionowego i poziomego. Znajduje się tu między innymi: klatka zjazdowa, różne rodzaje wózków górniczych na tor szerokości 600 mm (do transportu rud, cysterna, do przewozu drewna oraz jako ciekawostka wózek sanitarny). Ekspozycja wzbogacona jest o kilka manekinów przedstawiających górników w ubiorach roboczych. W drugim pomieszczeniu znajduje się zaaranżowany szpital podziemny, ukazane są urządzenia ratownicze oraz interesujący wózek do przewozu rannych.
Natomiast na I piętrze budynku znajduje się ekspozycja maszyn i narzędzi służących zarówno wydobyciu jak i transportowi rud. Znajduje się tu również kilka modeli taboru dołowego oraz lokomotyw jeżdżących na powierzchni. Możemy zobaczyć tu piękną kolekcję lamp górniczych od olejowych i karbidowych z II połowy XIX wieku aż po najpowszechniejsze lampy akumulatorowe. Ciekawie prezentuje się również wystawa poświęcona ratownictwu górniczemu oraz środkom BHP, wśród której najstarszy eksponat firmy Dräger pochodzi z 1924 roku.
Ekspozycja - Trafostacja.
W budynku trafostacji znajdują się urządzenia energetyczne transformatora z lat 40-tych XX wieku. Znajduje się tu również wystawa malarstwa związanego z górnictwem, a w przyszłości planuje się rozbudowę o część ukazującą cierpienia więźniów politycznych z lat 40-tych i 50-tych XX wieku, wykorzystywanych jako tania siła robocza przy wydobyciu rud uranu w okolicach Górnego Sławkowa (cz. Horní Slavkov).
Ekspozycja na wolnym powietrzu.
Na terenie Muzeum Górnictwa znajduje się interesująca ekspozycja środków transportu górniczego na powierzchni (tor o szerokości 900 mm) oraz podziemnych (tor o szerokości 600 i 450 mm). Wszystkie eksponaty pochodzą ze zlikwidowanej w 2003 roku kopalni odkrywkowej w Sokołowie (cz. Sokolov). Można zobaczyć tu parowozy, lokomotywy spalinowe, elektryczne, wózki górnicze, dołowe pojazdy trakcyjne oraz ładowarki. Znajduje się tu również pokazowa sztolnia o długości 40 m, w której można poczuć się jak pod ziemią. Sztolnia jest w pełni zaaranżowana na fragment kopalnianego chodnika.
Ekspozycja - Tabor transportowy na tor o szerokości 900 mm.
Lokomotywa parowa BS 200 - Parowóz o układzie osi B, zbiorniku na węgiel 1,1 tony, zbiorniku wody 2,4 m3, masie własnej 22,8 ton, posiadał dwa silniki parowe o łącznej mocy 147 kW, które pozwalały na rozwijanie maksymalnej prędkości 30 km/h. Lokomotywa wyposażona jest w: dwuobwodowy system hamulcowy, ręczne piasecznice zwiększające siłę tarcia, wodowskazy Klingera, zawory bezpieczeństwa i inżektory Friedmanna. Konstrukcja kotła spawana. Parowóz ten na ogół ciągnął zestaw 8-10 wagonów samowyładowczych typu BH o pojemności od 6,3 do 7,5 m3.
Wagon samowyładowczy typ BH - Wagon o pojemności 12,0 ton i masie własnej 4,7 tony ma długość 4,33 m. Wagon ten był używany do około 1960 roku do transportu węgla, urobku skalnego oraz podsypki. Później, rzadko wykorzystywany do transportu pomocniczego. Pierwotnie wagon miał pojemność 6,3 m3, ale w trakcie użytkowania podwyższono burty, dzięki czemu pojemność wagonu wzrosła do 7,5 m3. Wyładunek odbywa poprzez przechylenie na jedną stronę przy użyciu mechanizmu ręcznego. Cała konstrukcja wagonu była spawana z blach i kształtowników. Wagon wyposażono w zestawy kołowe o średnicy 520 mm. Wagon ten był produkowany w dwóch wersjach, wyposażonych w hamulce i bez hamulców.
Lokomotywa elektryczna E 17 - Lokomotywa o układzie osi Bo-Bo, wadze 64 ton, wyposażona w 4 elektryczne silniki trakcyjne (1500 V) o mocy 125 kW każdy, które pozwalały jej na rozwijanie prędkości maksymalnej 45 km/h przy sile uciągu 18000 kp. Lokomotywa została zaprojektowana do pracy w wyjątkowo trudnych warunkach kopalni odkrywkowych. W celu poprawy przyczepności do toru lokomotywa wyposażona została w piasecznice. W pojeździe zastosowano samoczynny system hamulcowy, pozwalający również przy sprzężeniu kilku lokomotyw na sterowanie hamowaniem z jednej tylko lokomotywy. Lokomotywa najczęściej ciągnęła zestawy składające się z 6-8 wagonów typu LH z węglem.
Wagon samowyładowczy LH 25 (Linke-Hoffman) - Wagon o długości 9,07 m i masie własnej 20 ton mógł pomieścić 25 m3 urobku. Konstrukcja wagonu spawana i wzmocniona dodatkowymi kształtownikami walcowanymi. Wyładunek odbywał się na jedną stronę i był sterowany sprężonym powietrzem. Zarówno cylinder jak i sterowanie wyładunkiem umieszczono pośrodku wagonu po przeciwnej do rozładunku stronie. Źródłem sprężonego powietrza była sprężarka własna lokomotywy E 17 (BS 200). Wagony te stosowano do transportu materiałów sypkich. Lokomotywy elektryczne E 17 mogły ciągnąć 7-8 takich wagonów, natomiast lokomotywa parowa BS 200 jedynie 2.
Wagon samowyładowczy dumper Lowa - Wagon o długości 11,88 m i masie własnej 21,8 tony mógł pomieścić 40 ton urobku. Głównym zadaniem tych wagonów był transport węgla na terenach kopalni odkrywkowych. Wysoko umieszczone zbiorniki umożliwiały samoczynny, grawitacyjny wyładunek na obie strony toru. Sterowanie odbywało się przy pomocy czterech zaworów pneumatycznych z dźwigniami. Wagon wyposażony był w system hamulcowy Knorr.
Pomocnicze wagony samowyładowczy PN 28 (PN 29) - Stalowe, dwuosiowe wagony o pojemności 12,5 m3 (8,6 m3) i masie własnej 5,2 tony (5,25 tony) wyposażone były jedynie w system hamulca ręcznego. Wagony były otwierane ręcznie i opróżniane grawitacyjnie w czasie jazdy. Wagony tego typu wykorzystywane były w pracach torowych do nakładania tłucznia bezpośrednio przy szynach oraz między nimi.
Lokomotywa spalinowa typ T 212.0 (T 29) - Lokomotywa spalinowa o układzie osi B, masie własnej 24,0 ton wyposażona była w dwa 12-cylindrowe silniki wysokoprężne TATRA, chłodzone powietrzem o mocy 147 kW każdy. Pozwalały one na rozwinięcie maksymalnej prędkości ok. 42 km/h. Tego typu lokomotywy używane były w przemyśle oraz w kopalniach odkrywkowych. Dzięki bardzo łatwej zmianie rozstawu kół lokomotywę wykorzystywano na liniach o szerokości toru od 900 do 1676 mm. Pełna moc silników przekazywana była na koła poprzez 4-stopniową, w pełni zsynchronizowaną przekładnię.
Prototypowy pług - Ten niewielki pług waży aż 10,0 ton i jego maksymalna szybkość została określona na 30 km/h. Pług powstał jako prototyp w firmie Sokolovské Strojírný a.s. do obsługi linii przemysłowych. Jego główną jednostką napędową była lokomotywa spalinowa T 29 lub lokomotywa elektryczna E 17.
Wagon inspekcyjny na podwoziu wagonu LH (Linke-Hoffman) - Wagon inspekcyjny o masie własnej 20,0 ton był przystosowany do przewozu 25 osób. Został wyprodukowany na podwoziu wagonu towarowego typu LH, jedynie w jednym egzemplarzu przez Kopalnię Sokolovské Uhelné a.s. Wagon ten służył do okresowych inspekcji torowisk oraz kontroli transportu na terenie kopalni.
Zwiedzanie.
Muzeum Górnictwa w Kraśnie można zwiedzać od marca do listopada, od środy do niedzieli w godzinach 9:00-12:00 oraz 13:00-17:00. Wstęp jest płatny.
