Połabskie Muzeum Etnograficzne w Přerov nad Łabą - Polabské Národopisné Muzeum Přerov nad Labem. - Czeskie klimaty - okiem Polaka

Historia.

Szybki postęp technologiczny w produkcji rolnej oraz przemiany w życiu ludności wiejskiej w ostatnim półwieczu doprowadziły do zaniku tradycyjnej, czeskiej wsi. Od lat etnografowie i muzealnicy, w miarę swoich możliwości, czynili starania o zachowanie dziedzictwa przodków dla przyszłych pokoleń. Wiedzieli oni, że dla architektury ludowej najlepszą metodą na jej zachowanie jest utrzymanie ich w swoim środowisku oraz utrzymanie ich funkcji. Jednakże jest to możliwe tylko w nielicznych przypadkach. Z tego też powodu, już pod koniec lat 60-tych XX wieku postanowiono zorganizować w wybranych lokalizacjach Czech specjalistyczne muzea na świeżym powietrzu (skanseny) i przenosić tam najcenniejsze pod względem historycznym lub artystycznym zabytkowe budynki.
Pierwszym muzeum typu skansenowskiego na terenie Czech było Połabskie Muzeum Etnograficzne w Přerov nad Łabą otwarte dla publiczności w 1967 roku. W pierwszym etapie grupa pod przewodnictwem architekta Ladislava Štěpánka, pracownika Skansenu zajęła się ratowaniem zagrożonych typowych przykładów architektury ludowej, które szybko i nieodwracalnie zaczęły znikać tutejszych wiosek.
Jako pierwsza konserwacji poddana została "staroczeska chałupa nr 19" znajdująca się w Přerov nad Łabą. Budynek ten pierwotnie był dworską kuźnią, a następnie siedzibą wójta. Już w 1891 roku odnowiona chałupa została pokazana w czasie Jubileuszowej Wystawy w Pradze. Od 1895 roku Antonín Míšek, znany z zamiłowania do przyrody, archeologii i etnografii rozpoczął gromadzenie w budynku wszelkich pamiątek z całej okolicy. W 1900 roku dom został wyposażony w malowane meble, przedmioty gospodarstwa domowego i gabloty z różnorodnymi kolekcjami i po raz pierwszy udostępniony publiczności. Ta, pierwsza w tej części Europy ekspozycja, cieszyła się sporym zainteresowaniem zwiedzających. W czasie II wojny światowej zakwaterowano w niej przesiedlonych mieszkańców okolicznych wsi, natomiast zbiory zdeponowano w muzeum w Czeskim Brodzie (cz. Český Brod).
Po wyzwoleniu dom stał pusty, aż do połowy lat 60-tych XX wieku. 27 kwietnia 1967 roku nastąpiło uroczyste otwarcie Skansenu do zwiedzania. Od tamtego czasu nastąpił rozwój Skansenu. Zaczęło przybywać nowych obiektów, wyposażenia oraz podjęto pierwsze starania o zagospodarowanie przestrzeni. Posadzono drzewa, zorganizowano ogródki warzywne i zielarskie oraz rabaty kwiatowe. Zamierzeniem było odtworzenie zarówno zabytków architektury jak i klimatu i krajobrazu dawnej, czeskiej wsi. Wnętrza wszystkich budynków zostały wyposażone w sprzęty i meble z epoki, tak aby pokazać zwiedzającym wygląd wsi z różnych okresów jej istnienia. W wielu izbach aranżacja oparta jest na instalacji naturalnej wielkości manekinów, odzianych w stroje ludowe. Dzięki takiemu zabiegowi mamy wrażenie przeniesienia się w czasie i możliwość obserwacji ówczesnych ludzi zarówno w pracy jak i w czasie wolnym.

2. Drewniana chałupa z Chvalovic (pow. Nymburk) - pochodzi z około 1785 roku. Do Skansenu została przeniesiona w 1974 roku. Budynek ten stanowi przykład najbardziej rozpowszechnionego typu budynku mieszkalnego na połabskiej wsi dla małych i średnich gospodarstw rolnych o powierzchni około 3,5 ha. Jest to trójdzielny budynek typu komorowego. Składa się z jednej izby z sienią, komory oraz stodoły. Do dziś drewniana pozostała jedynie część mieszkalna, natomiast pozostałe, ze względów ochrony przeciwpożarowej zostały pod koniec XIX wieku przebudowane na murowane. W jednym miejscu elewacja została odsłonięta i ukazuje cegły. W sieni pod kominem znajduje się otwarte palenisko, do którego przylega piec ogrzewający izbę. Najciekawszą częścią budynku jest drewniany, zdobiony szczyt z zaokrąglonym kozubem tworzącym tzw. koszyczek. Ściany zewnętrzne zostały pokryte gliną i pomalowane na biało.
Izba - została wyposażona w meble ludowe pochodzące głównie z XIX wieku. W porównaniu z oryginalnym wyposażeniem dodano: malowane łóżko, szafę i komodę pochodzące z bogatszych domów. Możemy tu zobaczyć stary, wiejski stół z podnóżkiem, rustykalne krzesła z rzeźbionymi oparciami, zdobione półki na przedmioty odświętne oraz obrazy malowane na szkle. Zaaranżowana scenka rodzajowa obrazuje kobietę w połogu leżącą na łóżku. Obok położna wraz z sąsiadkami, które przyniosły rosół, uzgadnia sprawy związane z chrztem.
Sień i komora - wyposażone zostały w sprzęty pochodzące z gospodarstw wiejskich z połowy XIX wieku. Gliniane garnki i mały sprzęt kuchenny były gospodyni potrzebne w czasie przygotowywania posiłków. Komorę wykorzystywano jako magazyn zapasów, kocy i ubrań oraz jako sypialnię dla dorastających dziewcząt.
Stodoła - ukazana jest z typowym wyposażeniem dla hodowli bydła, w tym z kamiennym żłobem. W jednym z narożników znajduje się piętrowe łóżko, na którym spał parobek, a pod nim znajdował się chlewik dla prosiąt. Na wyposażeniu stodoły znajdowały się kanki na mleko, pojemniki na paszę, na wodę, różnego rodzaju kosze, koryta oraz stołki do cięcia słomy.

4. Pomnik poległych w czasie I. wojny światowej - znajduje się tuż za chałupą z Chvalovic. Został ufundowany przez Urząd w Přerov nad Łabą w 1919 roku. Tuż za nim rośnie, posadzona w 1919 roku Lipa Wolności. Na stylizowanym na kopiec kamieniu znajduje się pamiątkowa tablica, na której wymienieni zostali mieszkańcy wsi polegli w czasie I wojny światowej (1914-1918). Ten niewielki pomnik "in situ" jest typowym przykładem tego typu pamiątek rozsianych po okolicy.

5. Kamień milowy - Trzymetrowy, stożkowy słup z piaskowca z niewielkim daszkiem służył kiedyś jako drogowskaz na skrzyżowaniu dwóch ważnych dróg w pobliżu Nehvizdek. Jest to typowy przykład oznakowania dróg wprowadzone w okresie panowania Marii Teresy i Josefa II pod koniec XVIII wieku.

6. Pasieka - znajduje się przy stanowiskach typowych roślin miododajnych. W ekspozycji na uwagę zasługują dwa rzeźbione ule figuralne, które są kopiami uli znajdujących się obecnie w Muzeum w Mnichově Hradišti, a który oryginalnie znajdowały się na terenie klasztoru w tej miejscowości. Prezentowane są również ule rzeźbione z jednego pnia drzewa oraz wielki, drewniany ul z lat 40. XX wieku. Pasieka została sprowadzona do Skansenu z Pátku k/Poděbrad, gdzie były prezentowane drewniane i słomiane ule z okresu XIX wieku.

7. Chałupa z Draha - stanowi przykład przejściowego typu pomiędzy najpowszechniejszym budynkiem jednotraktowym, a murowaną zagrodą wielobudynkową. Drewnianej konstrukcji chałupa ukazuje typ budynku trójdzielnego i została przeniesiona do Skansenu ze wsi Draho niedaleko Nymburka. W przeszłości stanowiła część mieszkalną bogatej zagrody. Według datowania na belce nadproża budynek powstał w 1766 roku. Pierwotnie chałupa nie była pobielona. Ściana szczytowa została w części oszalowana natomiast naczółkowy dach posiada pokrycie gontem. W ścianie szczytowe znajdują się trzy okna - dwa głównej izby i jedno izby dla seniorów. Obie izby są dostępne z sieni, w której znajduje się również główne palenisko. Z sieni można również dostać się do spiżarni. Wejście do niewielkiego spichlerza oraz gospodarczej części chałupy znajduje się od podwórza. Gospodarczą część chałupy stanowi niewielka stodoła oraz kurnik, pierwotnie drewniane, później obmurowane.
Izba - meble oraz wyposażenie kuchenne, w tym również układ pomieszczeń są o około 50 lat młodsze niż w chałupie z Chvalovic. Tak właśnie żyło się w dolinie Łaby od końca XIX wieku aż po lata 50-te XX wieku, kiedy to nastąpiła kolektywizacja wsi. Ze względu na to, że cała ekspozycja tej chałupy poświęcona jest kuchni ludowej, w izbie wyeksponowano duży trzon kuchenny z żeliwnym rusztem, umiejscowiony tuż przy dużym piecu chlebowym. W takich kuchniach czasami można było zobaczyć nowości z miejskich gospodarstw domowych.
Sień oraz spiżarnia - głównym obiektem sieni jest wielkie odkryte palenisko pod kominem, które ogrzewało piec chlebowy na 12 bochenków, znajdujący sie w izbie. Z tyłu sieni, pod drewnianą pokrywą mieściła się niewielka piwniczka. W spiżarni nie było okien, dzięki czemu idealnie nadawał się do przechowywania żywności. Obecnie znajduje się tu duża dzieża do wyrabiania chleba oraz wiele mniejszych przedmiotów służących do wypieku chleba.
Izba dla seniorów - istniało w tym budynku od jego powstania, co było w tamtych czasach dość rzadkie. Jest to wąskie, długie pomieszczenie, w którym obecnie znajduje się stała wystawa pod tytułem: "Kuchnia naszych prababć". Ubogie menu uzupełnione zostało o receptury typowych potraw kuchni czeskiej, a na wystawie można zobaczyć już od dawna nieużywane sprzęty kuchenne.
Niewielki spichlerz - przeznaczony jest stałej wystawie pod tytułem: "Przyprawy w kuchni naszych prababć", uzupełnionej na pobliskim ogródku o typowe przyprawy jakie były uprawiane przez gospodynie w przydomowych ogródkach. Pokazane są również wszelkiego rodzaju egzotyczne przyprawy kupowane niegdyś w miastach i na targowiskach. Wiele z tych przypraw było wykorzystywanych do przygotowywania potraw w ludowej kuchni Połabia. Możemy tu również zobaczyć pojemniki, moździerze i młynki do przechowywania i obróbki przypraw.
Stodoła - oryginalna stodoła nie dochowała się do naszych czasów. Obecna została zrekonstruowana w Skansenie na podstawie zachowanej dokumentacji. W stodole znajduje się stała wystawa poświęcona produkcji i przetwórstwie mleka w gospodarstwach domowych. Znajduje się tu wiele sprzętów potrzebnych do przechowywania mleka i jego przetworów oraz różnego rodzaju urządzeń do produkcji masła (kierzynki), śmietany (centryfugi) oraz serów i twarogów (prasy).

8. Studnia z Mochova - znajduje się pomiędzy chałupą z Draha a spichlerzem z Vlkavy. Piaskowcowa cembrowina datowana jest na 1824 rok. Pierwotnie znajdowała się na dziedzińcu dużego gospodarstwa w Mochově (powiat Praha-Wschód). Stanowi znakomity przykład pięknej, ludowej roboty kamieniarza. Ciekawostką jest fakt, że cembrowina została wykuta z jednego kawałka piaskowca i do dziś stanowi jedną całość.

9. Spichlerz z Vlkavy - znajduje się w sąsiedztwie chałupy z Draha. Jego budowę określa się na koniec XVIII wieku. Do skansenu został przeniesiony ze wsi Vlkavy (powiat Mladá Boleslav) jako jeden z pierwszych jego obiektów. Jest to niewielki, piętrowy budynek wzniesiony z sosnowych belek, uszczelniony i pobielony. Dwuspadowy dach został w Skansenie (jako jedyny) pokryty typową dla połabskich wsi strzechą z żytniej słomy. We wnętrzu spichlerza przechowywano drobne narzędzia gospodarskie. Spichlerz używany był również do przechowywania żywności. Na piętrze przechowywano zboża i płody rolne wymagające suchego i ciepłego miejsca, natomiast na dole, w kamiennej i chłodnej piwniczce przechowywano mleko i jego przetwory, wymagające chłodu.
Obecnie w spichlerzu znajduje się ekspozycja związana z pszczelarstwem. Można zobaczyć tu wiele sprzętów i urządzeń służących do pozyskiwania miodu i produktów pszczelarskich. Znajdują sie tu również niezwykłe wynalazki słynnego propagatora pszczelarstwa prof. Fr. Hesse. Interesującym dodatkiem są stare fotografie pasiek z okolic Nymburka oraz pokazowy ul z Poděbradskiego Związku Pszczelarskiego (Poděbradská Včelařská Spolká).

10. Suszarnia owoców ze wsi Bříštev - została uratowana w pierwszym roku istnienia Skansenu (1967 rok), jako jeden z ostatnich tego typu budynków w Czechach. Ten niewielki budynek został zbudowany na początku XIX wieku we wsi Břístev koło Rožďalovic. Suszarnia składa się z dwóch pomieszczeń: niewielkiego paleniska oraz suszarni właściwej. Palenisko ogrzewa półki w suszarni, na których, w przegrodach rozkładano owoce. Przy palenisku znajdowało się miejsce do przygotowywania owoców oraz do gotowania powideł. W suszarni można zobaczyć duży kocioł do gotowania powideł oraz wielką, drewnianą łyżkę do ich mieszania.

11. Dzwonniczka - została przeniesiona w sąsiedztwo Staroczeskiej Chałupy jeszcze przed utworzeniem Skansenu, w czasie budowy autostrady. Zabytkowa, pochodząca z przełomu XVIII i XIX wieku dzwonniczka pierwotnie znajdowała się we wsi Kozovazy (powiat Kolín). Dzwonniczka posiada, rzadko spotykany, ciekawy kształt. Na okrągłym, kamiennym postumencie znajduje się rozwidlony wspornik przykryty gontowym daszkiem. Dzwon został zdjęty i obecnie znajduje się na ekspozycji w Staroczeskiej Chałupie.

12. Studnia z Nymburka - pierwotnie znajdowała się na terenie dworu Brzorádov, słynnego z pobytu w nim Boženy Němcovéy w latach 1848-1849. Powstała w 1. połowie XIX wieku. Została przeniesiona do Skansenu na miejsce starej, zasypanej, oryginalnej studni. Obecnie jest to studnia z kołowrotem.

13. Gołębnik z Opolánek - stanowi doskonałe uzupełnienie Staroczeskiej Chałupy. Ten drewniany, ośmioboczny, pięciopiętrowy gołębnik jest kopią ostatniego takiego obiektu w Czechach. Kiedyś był bardzo rozpowszechniony. Jeszcze w 1967 roku w jednej z zagród w Opolánkách pod Oškobrhem istniał taki słupowy gołębnik, kryty gontowym daszkiem, pochodzący z 2. połowy XIX wieku, stanowiący przykład pięknej pracy wiejskiego rzemieślnika.

14. Staroczeska Chałupa - pierwotnie była szlachecką kuźnią, a później siedzibą sołtysa. Znajdowała się w pobliżu zamku i już od początków XVIII wieku służyła kowalom i sołtysom z rodziny Bělík. Po zakupie całego regionu přerovského przez Arcyksięcia Ludvíka Salvátora Toskánskiego, który był wielkim entuzjastą słowiańskiej etnografii, Chałupa od 1895 roku została przystosowana do zwiedzania w ramach pierwszego w Czechach "muzeum na świeżym powietrzu". Natchnieniem do odbudowy Chałupy stał się pawilon wystawowy na Targach Jubileuszowych w Pradze w 1891 roku, nazwany przez zwiedzających „czeską chałupą". Ze starego budynku wykorzystano oryginalne drzwi oraz okna pomieszczeń mieszkalnych wraz z okiennicami. Chałupa otrzymała nowy dach kryty strzechą oraz wzorowany na „czeskiej chałupie" ozdobny szczyt z zaokrąglonym kozubem tworzącym tzw. koszyczek i nowe belkowanie stropu. Wnętrze na nowo zostało podzielone na dwie izby: dla gospodarzy oraz seniorów. Przy każdej z izb wydzielono niewielką spiżarnię i pomieszczenia gospodarcze oraz sień i czarną kuchnię. Czarna kuchnia do dziś posiada oryginalne sklepienie kolebkowe, pośrodku którego znajduje się duży otwór kominowy. Również piece znajdujące się w sieni są oryginalne. Ciekawostką są niewielkie płyty grzewcze przy wejściu do obu izb, połączone z głównym paleniskiem, a służące do przygotowywania strawy.
Arcyksiążę Ludvík Salvátor Toskánski polecił swojemu leśniczemu Míškovi spenetrowanie wsi i jej okolic w poszukiwaniu starych sprzętów, rzeczy i zabytków, w tym znalezisk archeologicznych oraz monet, które posłużyły do wzbogacenia ekspozycji w Staroczeskiej Chałupie. Jeszcze przed 1900 rokiem Chałupa została wyposażona w stare, malowane meble i inne przedmioty gospodarstwa domowego, gabloty z antykami oraz została udostępniona zwiedzającym. Równolegle z otwarciem Staroczeskiej Chałupy pokazywano starą studnię z kołowrotem oraz niewielką dzwonniczkę, co uznaje się za powstanie pierwszego w Środkowej Europie skansenu.
Staroczeska Chałupa cieszyła się wielkim uznaniem i była bardzo chętnie odwiedzana przy okazji lokalnych targów i festiwali, ale przede wszystkim otwierana tym, którzy wykazali choć trochę zainteresowania kulturą ludową. W czasie II wojny światowej Chałupa została opróżniona i przeznaczona na tymczasowy pobyt przesiedleńcom z pobliskiego poligonu wojskowego. Po wyzwoleniu wszystkie zbiory zostały przekazane do Muzeum w Czeskim Brodzie (cz. Český Brod), a Chałupa wykorzystywana do celów edukacyjnych. Obecnie prezentowana jest tu stała ekspozycja poświęcona sztuce i kulturze ludowej regionu.
Izba gospodarzy - jest najjaśniejszym i największym pokojem w chałupie. Obecnie wyposażone jest zestawem mebli ludowych, tak jak to miało zazwyczaj miejsce w bogatych zagrodach. Na zestaw składają się: ciemnozielone, malowane łóżko, skrzynia posagowa, kredens i komoda z miękkiego drewna, narożna ława ze skrzynią, bogato rzeźbione krzesła oraz wielki dębowy stół. Wielki, zielony piec kaflowy najprawdopodobniej nie jest oryginalny i został tu postawiony na początku XX wieku. Wnętrze zostało uzupełnione odświętnymi dodatkami, obrazami malowanymi na szkle a scenka rodzajowa pokazuje sąsiedzkie świętowanie.
Izba dla seniorów (cz. Koulový pokoj) - zostało wyposażone tak, aby odzwierciedlało zainteresowanie tradycyjną kulturą ludową pod koniec XIX wieku. Wyposażenie to zaprojektował znany architekt Jan Koulov wzorując się na "czeskiej chałupie" z Targów Jubileuszowych w Pradze. Natomiast wykonał je stolarz Hrabák z Kutnej Hory. Prezentowane obiekty i fotografie dokumentują wielkie zainteresowanie jakim cieszyła się etnografia pod koniec XIX wieku.
Czarna kuchnia - znajduje się tuż za sienią, od której odgradza ją masywna ściana z łukowym przejściem. Po lewej stronie znajduje się otwarte palenisko służące do gotowania potraw na trójnogach lub łańcuchu. W wielkim kominie widoczne są do dziś haki i mocowania tyczek, na których wędzono mięso. Wyposażenie czarnej kuchni jest w większości bardzo stare.
Komora za izbą gospodarzy - pokazuje zanikły już domowy przemysł tekstylny oraz typowe ubiory ludowe z okolicy. W tym dość bogatym regionie bardzo popularne były delikatne tkaniny, jedwab i koronki zdobione brokatem, natomiast cechą charakterystyczną był śnieżnobiały haft.
Komora za czarną kuchnią - przybliża zwiedzającym główne elementy zdobnicze wykorzystywane w architekturze ludowej. Dekoracje były widoczne szczególnie na bogato rzeźbionych szczytach, wspartych na kolumnach tworzących niewielkie podcienia. W ciągu XIX wieku wiele z budynków było przez bogatszych gospodarzy przebudowywana na budynki murowane. Ówcześni murarze czerpali wiele elementów z baroku i eksponowali je głównie w szczytach oraz bramach wjazdowych.
Komora za Koulovým pokojem - ukazuje nieistniejące już przykłady sztuki ludowej. Najpopularniejszym materiałem, z którego tworzono było drewno. Tworzono z niego zarówno przedmioty użytkowe jak i dekoracyjne (ludowe rzeźby, czy formy do masła). Bardzo rzadko spotykało się grawerowanie na przedmiotach metalowych. Wiele z tych zabytków można zobaczyć już tylko na obrazach na szkle, woskowych rzeźbach czy ręcznie malowanych modlitewnikach.
Posąg św. Jana Nepomucena z Budiměřic - pierwotnie znajdował się przed dużym gospodarstwem we wsi Budiměřice. Jest to barokowa rzeźba pochodząca z połowy XVIII wieku. W czasie tworzenia Skansenu został umieszczony tuż przy dzwonniczce w pobliżu Staroczeskiej Chałupy. Obecnie znajduje się w jej wnętrzu.

14a. Chlewik z Nouzová - znajduje się tuż za Staroczeską Chałupą. Został tam przeniesiony ze wsi Nouzov koło Dymokur w 1972 roku. Budynek zbudowano w XIX wieku i składa się z trzech pomieszczeń: dolnego chlewika i dwóch kurników na górze. Ten typ budynków gospodarczych był bardzo rozpowszechniony. W jego pobliżu bardzo często znajdował się wychodek.

15. Gospodarstwo Urzędu Leśnego "Myslivna" - stało się częścią ekspozycji Skansenu na początku lat 70. XX wieku. Wcześniej mieścił się tu Urząd Leśny. Piętrowy, murowany budynek o klasycystycznej fasadzie został zbudowany około 1846 roku i do dziś pozostał w praktycznie niezmienionej formie. Ciekawie prezentuje się zegar słoneczny na jego południowej ścianie oraz obraz św. Huberta z 1846 roku. Obecnie budynek pełni funkcje gospodarcze i biurowe i nie jest udostępniony do zwiedzania. Tuż obok mieszczą się dwa niewielkie budynki: warsztaty stolarsko-bednarskie z ekspozycją starych narzędzi oraz niewielki, podpiwniczony spichlerz z dekorowanym, piaskowcowym wejściem do piwnicy.

16. Pralnia - W spichlerzu znajduje się pralnia, w której można zobaczyć ciekawą kolekcję narzędzi i urządzeń do prania. Wcześniej pranie odzieży nie było rozpowszechnione, ponieważ była ona dość droga, a pranie mogło ją zniszczyć. Dlatego prano głównie ręcznie. Pierwsze pralki pojawiły się dopiero na początku XX wieku. Z tego też powodu żelazka pojawiły się dopiero niecałe sto lat temu.

17. /18. Wiejskie bramy - znajdują się po obu stronach "Myslivny" i prowadzą na dziedziniec. Zostały tu przeniesione około 1973 roku jako przykłady typowych dla tego regionu bram do połabskich majątków.
17. Brama po lewej stronie zbudowana została z piaskowca w 1793 roku we wsi Kozovazy (powiat Kolín). Jest to przykład dużego wjazdu do wiejskiej posiadłości posiadającego klasycystyczną formę.
18. Brama po prawej stronie reprezentuje architekturę barokową, która była charakterystyczna dla północnego Połabia. Jest to kopia bramy, która znajduje się obecnie we wsi Koutechy koło Poděbrad i jest uznana za zabytek architektoniczny. Oryginalna, murowana brama posiada bogatą dekorację stiukową oraz zdobione wrota i pochodzi z przełomu XVIII i XIX wieku.

19. Lapidarium - umieszczone jest tuż za bramą z Kozovaz. Znajduje się tam niewielka kolekcja rzeźby nagrobnej z pięknymi, kutymi krzyżami oraz rzeźbami z piaskowca, zdobiącymi nagrobki od XVIII do początków XX wieku. Najpiękniejsze nagrobki zostały tu przeniesione z cmentarza w Poděbradech, natomiast krzyże w większości z cmentarza ze wsi Vrbice.

20. Spichlerz ze wsi Křince - trafił do Skansenu w 1980 roku z parafii jako obiekt zabytkowy, pochodzący z połowy XVIII wieku. Wraz ze spichlerzem pozyskano równie starą studnię z piaskowcową cembrowiną, która znajduje się tuż obok spichlerza. Jednoizbowy spichlerz, na kamiennej podmurówce i z czterospadowym dachem stanowi doskonały przykład mistrzostwa ówczesnych rzemieślników ludowych.
Młynarstwo - Wnętrze spichlerza podzielono na dwa pomieszczenia, z drewnianymi schodami na poddasze. W pierwszym pomieszczeniu pokazano wszystko co było potrzebne do zbioru i przechowywania zboża i mąki, natomiast w drugim wyeksponowano młynarstwo w okręgu Nymburskim do połowy XX wieku. W latach 60. XX wieku praktycznie wszystkie okoliczne młyny zostały zniszczone, a pozostały po nich jedynie fotografie i wspomnienia. Wystawa uzupełniona jest sprzętami i narzędziami używanymi w młynarstwie.

21. Spichlerz z Mrzek - został przeniesiony do Skansenu w 1971 roku z pobliskich Mrzek (powiat Kolín). Jest duży, piętrowy spichlerz uważany za ostatni przykład budownictwa związanego z mocno rozpowszechnionym kiedyś chmielarstwem. Parter stanowią dwie ściany oraz trzy masywne filary z ciosanego kamienia, na których wsparte jest w całości drewniane piętro. Szczególny urok budynkowi nadaje rzeźbiony, drewniany ganek ze schodami, nad którymi widoczne jest datowanie - 1792. W przyziemiu znajduje się ekspozycja wozów i większych urządzeń rolniczych oraz sani, natomiast na piętrze w trzech pomieszczeniach służących niegdyś do suszenia chmielu znajduje się ekspozycja drobniejszych sprzętów i narzędzi rolniczych. Po środku drewnianej galerii znajdują się prawie niewidoczne drzwiczki, przez które prowadzono załadunek chmielu z i na wozy.
21a. Wiata ze sprzętem rolniczym - znajduje się w sąsiedztwie spichlerza. Eksponowane są tutaj taczki, wózki ręczne, wozy oraz maszyny i urządzenia służące do zbioru i młócki zboża.
21b. Wiaty ekspozycyjne - znajdują się na dość dużym terenie tuż za spichlerzem. Znajduje się tu duże kolekcja pługów oraz innych narzędzi i urządzeń służących do utrzymania gleby. Dziś jest to kompletna kolekcja maszyn i urządzeń używanych w rolnictwie od połowy XIX do połowy XX wieku.

22. Bednarnia - to wysoki, murowany, kryty czterospadowym dachem budynek należący niegdyś do pańskich posiadłości. Powstał w 2. połowie XVI wieku jako owczarnia, ale od tego czasu był wielokrotnie przebudowywany. W czasie ostatniej przebudowy w latach 1978-1980 z warsztatu budowania beczek dla lokalnego browaru (bednarni) został zaadaptowany na cele muzealne. Do dziś zachowało się dziewięć potężnych, dębowych belek, na których wsparty jest strop. W pomieszczeniach bednarni prezentowane są wystawy czasowe oraz zbiory własne muzeum. W dalszej części budynku, w latach 1849-1883 mieściła się niewielka, wiejska szkoła. Szkoła została wiernie odtworzona i stanowi jedną w wystaw stałych.
Stara szkoła - została zrekonstruowana na podstawie obrazu J.O. Štěrby z Městce Králové z 2. połowy XIX wieku. Wyposażenie szkoły pochodzi z wielu zlikwidowanych, okolicznych szkół (ławki z 1846 roku). W pokoju przypominającym gabinet nauczyciela urządzono wystawę pomocy dydaktycznych, fotografii, podręczników, dyplomów i innych dokumentów z tamtych czasów.

23. Studnia ze wsi Dobrovice - znajduje się przed wejściem do Starej Szkoły. Jest to duża, publiczna studnia z drewnianym, palecznym mechanizmem kołowrotowym, kamienną cembrowiną oraz drewnianą obudową, krytą gontowym dachem. Studnia została przekazana do Skansenu w 1971 roku. Studnia pochodzi z lat 30. XVIII wieku, znajdowała się na centralnym placu Dobrovic i była dostępna dla wszystkich mieszkańców.
Tuż przy studni znajduje się ciekawa kapliczka słupowa z 1888 roku. Pierwotnie stała przy leśnej drodze między Dymokurami a Nouzovém. Kapliczka została wyrzeźbiona z jednego kawałka dębowego drewna, a wewnątrz znajduje się figura Matki Boskiej z Dzieciątkiem Jezus.

24. Posąg św. Jana Nepomucena z Podébrad - zgodnie z datowaniem na młodszym od niej cokole pochodzi z 1746 roku. Jest to barokowa, piaskowcowa rzeźba, przedstawiająca świętego z tradycyjnym atrybutem w postaci krzyża w mniejszej niż naturalna wielkości. Na rzeźbie zachowały się fragmenty oryginalnej polichromii. Wokół posągu znajduje się piaskowcowa balustrada, okalająca niegdyś niewielki ogródek z końca XIX wieku.

25. Chałupa z Dymokur - została pozyskana w 1982 roku, przy okazji poszukiwania w rejonie Nymburka typowych przykładów architektury ludowej. Chałupa ta była pierwszym obiektem dokumentującym życie chłopów bezrolnych i została ocalona przed wyburzeniem w czasie budowy drogi. Stanowi typowy przykład domu trójizbowego z 2. połowy XVIII wieku, składającego się z części mieszkalnej, niewielkiego chlewika oraz pomieszczenia gospodarczego z niewielką wiatą. Chałupa została zbudowana z masywnych, dębowych bali na kamiennej podmurówce. W izbie, w miejscu rozebranego paleniska stoi piękny, niebieski piec kaflowy, natomiast w sieni, tuż pod kominem znajduje się mniejsze, otwarte palenisko kuchenne. W 1912 roku chałupa została mocno przebudowana (podniesiona podmurówka, nowa więźba dachowa, dobudowany chlewik oraz wiata) i w takiej formie została odbudowana w Skansenie. Wnętrze zostało wyposażone w meble i sprzęty z początków XX wieku i pochodzi w większości właśnie z tej chałupy.
Praca wiejskiego szewca - jest ukazana w izbie. Znajduje się tu wszystko czego potrzebował wiejski szewc do swojej pracy przed ponad 100 laty. Zawód szewca był rozpowszechniony nie tylko w miastach, ale również we wsiach. Szewcy zajmowali się zarówno produkcją nowego obuwia jak i naprawą zniszczonego. Wśród szewców dość często był podział na tych, którzy szyli ciężkie obuwie robocze oraz na tych, którzy szyli domowe pantofle. Ich produkty często można było zakupić na okolicznych targowiskach.
Praca wiejskiej krawcowej - W wielu wsiach funkcjonowały niewielkie szwalnie, w których wiejskie krawcowe szyły głównie ubiory codzienne i robocze. Szaty świąteczne były zamawiane głównie w miejskich warsztatach cechowych. Ubrania, których nie chcieli szyć krawcy cechowi szyły wiejskie krawcowe, niezrzeszone w cechach. Najprostsze, codzienne ubrania dla siebie i dzieci wiele gospodyń potrafiło uszyć sobie sama. Umiejętności tej nabywały w szkole na zajęciach praktycznych lub na specjalnych kursach.

26. Chałupa ze Střihová - stanowi fragment większej całości ukazującej wygląd dawnych wsi w okolicach Nymburka. Jest to jednotraktowy, trójdzielny budynek zbudowany z masywnych, dębowych belek. Zbudowany został w 1777 roku, i był najstarszym, zachowanym budynkiem we wsi. Około 1860 roku został gruntownie przebudowany. Powiększono okna, wymieniono pokrycie dachu oraz dostawiono jedną komorę. W takim stanie chałupa została przeniesiona do Skansenu. W izbie znajduje się duży piec zbudowany z kamieni. W kwadratowej sieni, tuż pod kominem znajduje się otwarte palenisko kuchenne. Przestrzenna komora została podzielona na dwa pomieszczenia: ciemne do magazynowania produktów spożywczych oraz jasne dla dziadków na dożywocie. Obecne wyposażenie wnętrza odpowiada wyglądowi typowej, wiejskiej chaty z 2. połowy XIX wieku. W pomieszczeniach dla zwierząt mieściło się 6 sztuk bydła. W chlewiku znajdują się oryginalne kamienne żłoby zbudowane z polnych kamieni oraz kwadr piaskowca wykonanych na zlecenie gospodarza w pobliskich kamieniołomach.
Ogrzewanie budynków - Ze względu na ciekawą konstrukcję pieca w chałupie ze Střihová, w ciemnej części komory urządzono ekspozycję związaną z ogrzewaniem domów. Można tu zobaczyć metody ogrzewania i sposoby gotowania w wiejskich chatach na przestrzeni od średniowiecza po połowę XX wieku. Widzimy tu piece kamienne, kuchnie żeliwne, różnego typu grzejniki i przenośne kuchenki, w tym popularną kuchenkę gazową na butli "Prymus".
Rzemiosło pończosznicze - Produkcja pończoch była w przeszłości typowo męskim zawodem. Przez długi czas były one dziane ręcznie i dopiero w XVIII wieku pojawiły się pierwsze maszyny dziewiarskie. Z czasem zadowalająca stała się domowa produkcja wyrobów pończoszniczych. Region Roždálovicky słynął z tego typu produkcji, a wyroby były sprzedawane na targach daleko w Czechach.

27. Spichlerz z Vinic I - Budynki, które nie zachowały się w zagrodzie przy chałupie ze Střihová zostały zastąpione podobnymi, pozyskanymi z okolicznych wsi. Dlatego właśnie ten spichlerz uzupełnia zagrodę. Jest to jednoizbowy budynek zbudowany z belek dębowych, kryty dwuspadowym dachem z niewielkim podcieniem pochodzący z miejscowości Vinice koło Městca Králového. Datowany jest na lata 60. XIX wieku. Do spichlerza dostawiono niewielki, drewniany chlewik oraz "suchy" wychodek. Cała zagroda została otoczona typowym dla połabskich wsi płotem z bramą z piaskowcowych słupów i drewnianymi wrotami. Bardzo podobny płot ogradzał oryginalnie zarówno chałupę jak i spichlerz. Za zagrodą rozpościera się typowy wiejski krajobraz: żyzne pola, a na horyzoncie łęgowe lasy. W przyszłości planuje się tam postawienie dużej, drewnianej stodoły.

28. Chałupa z Kovanic - podobnie jak chałupa z Chvalovic dokumentuje architekturę ludową piaszczystych terenów Połabia. Jest to jednotraktowy, trójdzielny dom, którego murowany chlewik jest znacznie młodszy. Ściana szczytowa ozdobiona jest niewielkim podcieniem wspartym na dwóch kolumnach oraz naczółkami na szczycie. Układ przestrzenny pomieszczeń pochodzi z przełomu XVIII i XIX wieku, natomiast wnętrza były wielokrotnie modernizowane. Stosunkowo niewielka izba i komora zbudowane są z sosnowych bali i przylegają do trzonu kuchennego z otwartym paleniskiem w czarnej kuchni, wydzielonej z sieni. Wygląd chałupy ukazuje przemiany jakie dokonywały się w ciągu 1. połowy XX wieku. Zaraz po zakończeniu I wojny światowej zaczęły przenikać na wieś nowinki z miejskich gospodarstw domowych. Spiżarnie zostały zamienione na pokoje gościnne z obszernymi oknami, czarne kuchnie przekształcały się w spiżarnie, a gotowanie potraw przeniosło na piece kaflowe do izb. W okresie międzywojennym we wsiach zaczęło pojawiać się również zasilanie energią elektryczną.

29. Chałupa z Pojed - stała kiedyś pośrodku nawsia. Stąd jej niewielkie gabaryty. Mieszkał w niej parobek, czasami jakiś kawaler a czasami służyła seniorom na dożywociu. Budynek pochodzi z 1. połowy XIX wieku, ale później został przebudowany po poważnym pożarze. W niewielkiej izbie znajduje się piec kaflowy, w sieni otwarte palenisko kuchenne, natomiast z tyłu znajduje się niewielka, czarna komora. Za częścią mieszkalną znajduje się niewielka szopa, obórka oraz kurnik na poddaszu. Do Skansenu trafił jako przykład niewielkich, biednych domostw i dlatego wnętrza są nad wyraz skromnie urządzone. W chacie tej można zobaczyć jak dawniej żyły ubogie, wiejskie kobiety. Celem uatrakcyjnienia wnętrz zaaranżowano w nich warsztat koszykarski.
Koszykarstwo - rozwinęło się głównie na biednych obszarach wiejskich, na których były ku temu uwarunkowania przyrodnicze. Koszykarstwo obejmowało, prócz wyplatania koszyków również produkcję różnego rodzaju mioteł. Ze względu na podmokły teren Połabia rzemiosło to było tu dość rozpowszechnione. Mnogość wzorów i rozmiarów wyplatanych koszy, pojemników i pudełek pozwalała na rozwinięcie się handlu na miejskich targowiskach. Do niedawna pobliskie Čelákovice były znanym ośrodkiem koszykarskim.

30. Stodoła z Jabkenic - stanowi unikalny typ drewnianych stodół spotykanych jedynie na północy Nymburská oraz części Mladoboleslavska. Ta stodoła pochodzi z początków XIX wieku. Podstawą konstrukcji wszystkich jej ścian są masywne ramy z ciosanych bali. Dolne fragmenty ścian zostały oszalowane deskami w układzie poziomym, a górne w pionowym. Górna część konstrukcji została dodatkowo wzmocniona licznymi belkami w kształcie krzyży św. Andrzeja. Stodoła została przeniesiona do Skansenu w 1986 roku ze wsi Jabkenice (powiat Mladá Boleslav).

31. Spichlerz z Vinic II z tłocznią winiarską - jest ostatnim obiektem na trasie zwiedzania (2013 rok). Jest to jednoizbowy, drewniany spichlerzyk z niewielką wiatą, z połowy XIX wieku, a przeniesiony tu ze wsi Vinice koło Městca Králového. Jak większość budynków w Skansenie zbudowany jest z masywnych dębowych bali. Dwuspadowy dach posiada w mansardzie wejście na poddasze i jest wsparty na niewielkim podwyższeniu, którego zadaniem jest powiększenie poddasza. Pod wiatą znajduje się duża tłocznia winiarska pochodząca ze wsi Kyškovice koło Roudnic nad Łabą. Tłocznia datowana jest na 1712 rok co sprawia, że jest jednym z najstarszych eksponatów w muzeum.
Połabskie tradycje winiarskie - Ze względu na to, że w XVIII wieku wieś Vinice powstała w miejscu wcześniejszej uprawy winnej latorośli w spichlerzu urządzono stała wystawę o historii winiarstwa w regionie. O nawet XII wiecznych korzeniach winiarstwa w okolicy świadczą nie tylko dokumenty, ale również wiele nazw własnych. Szczyt swojej świetności przeżywało winiarstwo w wielkich dworskich posiadłościach w XVI wieku. W XIX wieku, z wielu przyczyn (wprowadzenie innych, rentowniejszych upraw, wzrost kosztów pracy, import win z Moraw, rozprzestrzeniające się choroby winorośli itp.) winnice na Połabiu zaczęły zanikać. Winorośl przestała owocować, natomiast mieszkańcy bardziej skłaniali się do picia piwa niż wina.

Udostępnienie skansenu.