Kutna Hora - Srebrny klejnot Czech. - Czeskie klimaty - okiem Polaka
Menu główne:
Kutna Hora - Srebrny klejnot Czech.
Położenie.
Kutná Hora jest położona 60 km na wschód od Pragi - dojazd drogą krajową nr 2. Już w średniowieczu, dzięki kopalniom srebra, stała się najważniejszym i najbogatszym miastem w Czechach. Po odkryciu złóż tego kruszywa Wacław II sprowadził z Florencji specjalistów, którzy pomogli mu założyć królewską mennicę, dzięki czemu dość szybko stał się jednym z bogatszych europejskich władców. Do najważniejszych zabytków architektury należą: gotycka katedra św. Jakuba, najstarsza świątynia w mieście (1330 rok), kościół św. Barbary, jeden z najcenniejszych w Czechach (1338 rok) oraz kościół klasztorny NMP w dzielnicy Sedlec z niezwykłą Kaplicą Czaszek (cz. Kostnice) - Kościół Cmentarny Wszystkich Świętych (cz. Hřbitovní Kostel Všech Svatých).
Więcej informacji znajdziecie na Oficjalnej STRONIE INTERNETOWEJ miasta.
Historia.
Miasto stanowi obowiązkowy punkt zwiedzania dla wielu turystów będących w Pradze. Jego historia od początku była związana z wydobyciem srebra, które pozyskiwano tu na dużą skalę od XIII w. W 1300 r. król Wacław II wydał nowe prawo górnicze, dzięki któremu Mennica w Kutnej Horze stała się jedyną oficjalną mennicą Królestwa Czeskiego. Rozpoczęto wówczas bicie nowej waluty, srebrnego praskiego grosza (cz. pražský groš). Zasobne złoża srebra w Kutnej Horze, które pozwalały na bicie do kilkunastu milionów groszy rocznie. W XIV i XV w. wół kosztował w Polsce ok. 30 groszy praskich, koń ok. 300 groszy praskich, buty chłopskie 4 grosze natomiast Biblia kosztowała 1440 groszy praskich. Dzięki swemu bogactwu miasto stało się drugim po Pradze w Czechach. Pod koniec XIV w. Kutna Hora stała się ulubioną rezydencją króla Wacława IV oraz katolickich Niemców, przez co husyci nie mieli tu łatwego życia. Wielu z nich strącono do szybów kopalni, żeby umarli z głodu. Kiedy wieść o tym dotarła do husyckiego przywódcy Jana Žižki, ściągnął tu ze swoimi oddziałami i w 1421 r. zdobył miasto. Wojska papieskie pod wodzą Zygmunta Luksemburskiego wkrótce odbiły miasto, ale w kolejnym roku husyci znowu zwyciężyli. Po wojnach husyckich miasto dość szybko podźwignęło się, ale dawnej świetności już nie odzyskało. Niestety z czasem złoża się wyczerpały i w 1547 r. wybito ostatni praski grosz, natomiast Mennicę definitywnie zamknięto na początku XVIII w. W 1770 r. potężny pożar zniszczył miasto. Na szczęście w XIX w. żadna linia kolejowa nie dotarła do miasta, dzięki czemu do dziś zachowało ono swój nieco prowincjonalny charakter. Dziś miasto żyje z turystyki i handlu. W 1996 r. miasto wpisano na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Przyrodniczego UNESCO. Oryginalną pamiątką z Kutnej Hory może być kopia słynnej monety z koroną św. Wacława i lwem czeskim.
Kostel Panny Marie Na Náměti.
Gotycki, XIV-wieczny kościół został zrujnowany w czasie wojen husyckich w 1421 r. i przez prawie 300 lat niszczał. Dopiero na początku XVIII w. przeprowadzono jego barokową odbudowę. W okolicach kościoła często dochodziło do zapadlisk związanych ze szkodami górniczymi. W 1622 r. na tutejszym cmentarzu zapadła się część grobów. W 1901 r. 40 m od kościoła zapadł się cały budynek, co spowodowało przeprowadzenie prac zabezpieczających. Obecnie nadal jest remontowany.
Tylův dům.
Został zbudowany w 1823 r. po pożarze miasta, na fundamentach gotyckiej kamienicy. Na elewacji znajduje się medalion Josefa Kajetána Tyla, autora hymnu narodowego Czech "Kde domov můj" (Gdzie jest mój dom), który się tu urodził. Obecnie mieści się tu muzeum z ekspozycją poświęconą życiu i twórczości Tyla, ważnej osobistości czeskiego odrodzenia narodowego.
Muzeum Alchemii - Sankturinovský dům.
Budynek pochodzi z XIII w. i jest jednym z najstarszych w mieście. Posiada ciekawe późnogotyckie sklepienie. Został przebudowany w stylu barokowym. Na parterze mieści się Informacja Turystyczna. Muzeum Alchemii reklamowane jest jako jedyne na świecie. Ekspozycja poświęcona jest średniowiecznym eksperymentom chemicznym, których celem było wynalezienie kamienia filozoficznego, czyli możliwości produkcji złota. Wystawa zorganizowana jest w wieży oraz w podziemiach budynku.
Włoski Dwór - Vlašský Dvůr.
Jest to budynek dawnej mennicy królewskiej przeniesionej tu z Jihlavy przez Wacława II. Od XV w. budowla była również rezydencją czeskich królów. W środku mieści się Muzeum Numizmatyczne, w którym możemy zobaczyć ostatni praski grosz, urządzenia służące do bicia monet, królewską Salę Posiedzeń oraz kaplicę. Niestety sama mennica jest zamurowana. W niewielkim dziedzińcu doskonale widoczne zamurowane wnęki warsztatów menniczych (šmiten). Każda šmitena oznakowana jest herbem innego miasta, do którego należały poszczególne warsztaty. Nazwa mennicy pochodzi od staroczeskiej nazwy Włochów (cz. Vlach), którzy przybyli tu z Florencji na zaproszenie króla, aby zająć się wdrażaniem technologii bicia monet. Przed wejściem wznosi się pomnik założyciela i pierwszego prezydenta Republiki Czechosłowackiej T. G. Masaryka. Był on dwukrotnie usuwany: przez hitlerowców i przez komunistów. Warto obejrzeć ogrody pałacowe, opadające tarasami ku dolinie rzeczki. Jest to niewątpliwie najpiękniejsze miejsce w Kutnej Horze, skąd rozciąga się wspaniały widok aż po katedrę św. Barbary.
Kościół św. Jakuba.
Świątynię wzniesiono w latach 1330-1420, a odnowiono w XVII w. Jest to najstarszy kościół w mieście. Jego budowę rozpoczęto krótko po odkryciu tutejszych złóż srebra. Ma tylko jedną wieżę, o wysokości 84 m, ponieważ stwierdzono niestabilność gruntu związaną ze szkodami górniczymi. Nawet ta jedna wieża jest nieznacznie odchylona od pionu. Jego ogrom jest odzwierciedleniem bogactwa, jakie miasto osiągnęło w XIV w. W okresie od XIV do XVI w. kościół był nazywany wysokim kościołem. Został on zbudowany jako trzynawowy kościół halowy, w którym nawy mają tą samą wysokość, 19 m. W połowie XX w. rozpoczęto większe prace remontowe, które ujawniły, że był to ostatni na nie moment, bo kościół mógł się zawalić. Jego wnętrze skrywa bogaty wystrój późnogotycki, renesansowy i barokowy. W prezbiterium znajdują się gotyckie stalle z 1484 r. Barokowy ołtarz główny pochodzi z lat 1677-78, nad nim znajduje się owalny obraz Św. Trójcy. Ciekawostką są kościelne organy, które posiadają aż 4 manuały, z których jeden steruje piszczałkami ukrytymi za ołtarzem głównym. Pod prezbiterium znajduje się 6 krypt, w których chowano bogatych mieszczan aż do 1782 r., kiedy to zabroniono pochówków w kościołach. W sumie spoczywa tam około 200 osób.
Ruthardká, ul. Ruthardská.
To malownicza uliczka biegnąca wzdłuż dawnych murów miejskich. Upamiętniony przez nią ród Ruthardów należał do najbogatszych w mieście. Według legendy mieszkający w jednej z kamienic bogaty mieszczanin Jiří Ruthard nie chciał pozwolić na ślub swojej córki Roziny, ponieważ musiałby wyprawić jej wesele i dać wiano. Skompy ojciec zamurował córkę w piwnicy, a po jej śmierci pochował w grobie. Rzekomo kilka dni później w domu zaczęła ukazywać się zjawa Roziny, prorokując jego szybkie zniszczenie. I faktycznie w 1648 r. dom spłonął, grzebiąc 15 jego mieszkańców, w tym wyrodnego ojca.
Czeskie Muzeum Srebra - Hradek.
Pierwotnie gotycki, mieszczański zameczek został wybudowany przed 1312 r. jako fragment fortyfikacji miejskich. W XV w. został przebudowany w rezydencję administratora królewskich kopalni Jana Smíška. Ponoć Smíšek wzbogacił się, nielegalnie wydobywając srebro pod budynkiem. Podziemne korytarze odkryto dopiero pod koniec XX w. Dawniej mieściła się tu druga kutnohorska mennica. W 1648 r. na wniosek rektora Kolegium Jezuickiego Hradek został sprzedany zakonowi jezuitów. W dwa lata późnij jezuici założyli tu seminarium oraz jezuicką szkołę. Obie instytucje działały tu aż do kasaty zakonu w 1773 r. W późniejszym okresie budynek również pełnił funkcje edukacyjne. Na początku XX w. budynek odkupiło Miasto, aby go wyremontować i założyć muzeum. Niestety plany te przerwała II wojna światowa. Przebudowę ukończono w latach 1952-59 i na krótko otwarto tu Muzeum Górnictwa. Kolejną przebudowę zrealizowano dopiero w 1996 r. i od tego czasu mieści się tu Czeskie Muzeum Srebra.
Kopalnia św. Jerzego - Důl sv. Jiří.
Do Muzeum przynależy dobrze zachowana, średniowieczna Sztolnia św. Jerzego (Štola sv. Jiří) z XIV w. Została ona odkryta w 1967 r. w czasie eksploracji kutnohorskich podziemi, na głębokości około 22 m pod Kolegium Jezuickim. Po bliższych badaniach okazało się, że odkryto doskonale zachowaną sztolnię, która była eksploatowana od XIV do początku XVI w. Obecnie istnieje możliwość zwiedzenia fragmentu sztolni dawnej kopalni srebra, i to w strojach z epoki, czyli w białej kapocie, z kaskiem górniczym i lampką czołową na głowie. Długość trasy zwiedzania wynosi 300 m.
Kolegium Jezuickie.
Barokowy budynek wzniesiono w latach 1667-78 na cześć cesarza Fryderyka II, według projektu włoskiego architekta, na planie litery F. Kolegium usytuowane jest dość nietypowo, bo poza murami miasta. Wynikało to po pierwsze z braku miejsca w obrębie murów, a po drugie budowanie w mieście wiązałoby się z ogromnymi wydatkami na wykup nieruchomości szlacheckich. Po kasacie klasztoru w 1773 r. budynek służył administracji wojskowej. Wzorując się na Moście Karola w Pradze na tarasie przed budynkiem w latach 1703-16 ustawiono obszerną dekorację rzeźbiarską. Faktycznie szpaler barokowych rzeźb rozgestykulowanych świętych i cherubinów dorównuje artyzmem rzeźbom na Moście Karola.
Kaplica Bożego Ciała.
Jest to niedokończony obiekt sakralny wybudowany na przełomie XIV i XV w. Pierwotnie miała to być kaplica cmentarna z kostnicą. W środku warto zobaczyć ciekawe gotyckie sklepienie wsparte na kolumnach. Z tarasu rozpościera się piękny widok na miasto. Ciekawostka jest fakt, iż w kaplicy od końca XIX w. do II wojny światowej mieściła się wytwórnia organów. Obecnie wyremontowana kaplica jest udostępniona do zwiedzania oraz organizowane są w niej kameralne koncerty.
Katedra św. Barbary.
To unikatowe dzieło architektury gotyckiej powstało na obrzeżach miasta pod koniec XIV w. ze składek górników, którzy chcieli wznieść świątynię podobną do praskiej katedry św. Wita. Pierwotnie zakładano, że katedra będzie znacznie większa, ale ze względów finansowych nie została wybudowana z takim rozmachem jak zakładano. Szacuje się, że planowano wybudować dwukrotnie dłuższą świątynię. Związek Kutnej Hory z Królestwem Czeskim jest doskonale widoczny w kształcie katedry, który przypomina wykonaną z kamienia koronę cesarską, a także znajdujący się na sklepieniu program heraldyczny. Katedra została odnowiona w latach 1886-1905 w duchu neogotyckim. Charakterystyczny potrójnie spiczasty namiotowy dach, którym w połowie XVI w. nakryto świątynię widać już z daleka. Główną nawę otacza wieniec bogato zdobionych przypór z wieżyczkami i rzygaczami. Budowla ma 70 m długości i 40 m szerokości, a wysokość nawy głównej sięga 30 m. Obszerne wnętrze podzielone jest na 5 naw. Przestronne wnętrze jest wyjątkowo skąpo wyposażone. Centralne miejsce zajmuje neogotycki tryptyk z przełomu XIX i XX w. W jego prawym skrzydle znajduje się rzeźba patronki górników i kościoła, św. Barbary (z księgą, na tle wieży). Bardzo cenne są XV-wieczne freski, zwłaszcza w Kaplicy Smiszkowej.
Kamienna Fontanna.
Została wybudowana w 1495 r. w formie bogato zdobionego dwunastoboku, w stylu późnogotyckim. Ozdobiona kwiatonami i ślepymi arkadami w kształcie oślich grzbietów przypomina wszystko, tylko nie fontannę. Pierwotnie była źródłem wody dla Kutnej Hory, doprowadzanej kilkukilometrowym, drewnianym wodociągiem. Jako rezerwuar wody pitnej służyła aż do 1890 r., kiedy to została odrestaurowana.
Kościół św. Jana Nepomucena.
Barokowa świątynia została zbudowana w latach 1734-54. Największy wpływ na wygląd bryły świątyni miał również Kilian Ignac Dientzenhofer. W 1951 r. władze kościelne zostały zmuszone do bezpłatnego użyczenia budowli Miastu. Urządzono tam wtedy magazyn obrony cywilnej, straży pożarnej oraz skład odpadów budowlanych. Remont elewacji rozpoczął się w 1980 r. natomiast w latach 1997-2000 przeprowadzono renowację wnętrz. Na uwagę zasługuje strop z plafonem ze scenami legendy o św. Janie Nepomucenie. W niszach bocznych elewacji posągi św. Wojciecha oraz św. Prokopa.
Kamienny Dom.
Został wzniesiony w latach 1485-95 i jest dziś jednym z najcenniejszych domów mieszczańskich z XV w. Na szczęście, jako jeden z niewielu, cudem ocalał podczas wielkiego pożaru w 1770 r. Szczególnym pięknem cechuje się kunsztownie zdobiona ściana frontowa z oknem wykuszowym, dzieło rzeźbiarza, który pracował również przy kamieniarce wrocławskiego ratusza. Ciekawostką jest fakt, iż pod budynkiem znajdują się trzy kondygnacje piwnic. Obecnie siedziba Muzeum Miejskiego, które prezentuje piękne meble i różnorodne sprzęty gospodarstwa domowego od XVI do XIX w.
Słup Morowy.
Został ustawiony w latach 1713-15 jako wotum dziękczynne po ustąpieniu zarazy, w czasie której zmarło ponad 1000 ludzi. Na szczycie znajduje się rzeźba NMP. W części środkowej rzeźby: Karola Boromeusza (z krzyżem w prawej ręce i kapeluszem kardynalskim u nogi), św. Sebastiana (przebitego strzałą), św. Rocha (z psem u nogi) oraz św. Franciszka Ksawerego (z mniejszym krzyżem w lewej ręce). Pomiędzy rzeźbami świętych, na cokole znajdują się reliefy: Zwiastowania NMP, św. Norberta, św. Barbary (z kielichem w lewej ręce, wieżą za plecami i mieczem u nogi) oraz relief herbu Kutnej Hory. W najniższej partii Słupa widoczne rzeźby górników z tarczami oraz płaskorzeźby: św. Marii Magdaleny, św. Jana Nepomucena i św. Dominika.
Klasztor Urszulanek.
Monumentalny, barokowy budynek został wzniesiony w latach 1738-43 według projektu Kiliana Ignaca Dientzenhofera, jednego z ważniejszych projektantów zabytków Pragi. Z zaprojektowanych 5 skrzydeł budowli wybudowano tylko 3. Dzisiaj mieści się w nim Muzeum Rzemiosła Artystycznego, Archiwum oraz siedziba Zakonu Urszulanek. Do klasztoru przylega neobarokowy kościół z początku XX w., który jest obecnie remontowany.
